دلایل عدم استقبال تماشاکران از مسابقات فوتبال

بسمه تعالی

دلایل عدم استقبال تماشاگران از مسابقات فوتبال

مقدمه:با آغاز لیگ سیزدهم فوتبال کشور شاهد افت تعداد تماشاگران بود. استادیوم هایی که در فصول گذشته به زحمت پر می شدند اکنون به جایی رسده اند که می توان در اکثر بازیها تعداد تماشاگران را شمرد! همه گان واقفند که فوتبال بی تماشاگر معنا ندارد. از هر بازیکنی در مورد بازی بپرسید از عشق خود به هوادار دم می زند. ولی چه اتفاقی افتاده که اکنون شاهد قهر تماشاگران هستیم. در برنامه های کارشناسی رسانه ها، دلایل مختلفی برای این عدم حضور عنوان شده است. هر کارشناسی از دیدگاه خود به عنوان دو یا سه دلیل پرداخته است. در این مقاله سعی شده است دلایل مختلفی که باعث کاهش تماشاگران شده است ذکر گردد. دلایلی که برخی از آنها تاثیر  بیشتری بر این کاهش داشته اند و برخی کمتر. ولی هر کدام به نوبه خود آبی در آسیاب ریخته اند. به طور کلی دلایل عدم حضور تماشاگران را می توان در چهار بخش خلاصه نمود:

* الف) کیفیت پایین بازی ها

* ب) مشکلات اقتصادی

* ج) مسائل فرهنگی

* د) سایر دلایل

الف) کیفیت بسیار پایین بازی ها:

1-   تغییر و تحولات بیش از حد مدیریتی: از آنجا که مدیران عامل و اعضاء هیئت مدیره باشگاهها هیچ گونه حاشیه امنیت شغلی ندارند و بسیار راحت کنار گذاشته می شوند لذا هیچگاه به دنبال برنامه ریزی بلند مدت نبوده و فقط به فکر فصل پیش رو می باشند. در نتیجه حتی قرارداد های بازیکنان اکثرا یکساله بسته می شود. هیچ مدیری به دنبال تاسیس یک استادیوم اختصاصی نیست. هیچکس در اندیشه تقویت تیم های پایه نیست تا از دل همین تیمهای پایه برخی از بازیکنان آینده باشگاه تامین گردند. و هزاران مشکل دیگر که نتیجه این عدم ثبات مدیریتی است. مثال واضح این امر باشگاه پرسپولیس است که در 13 دوره لیگ برتر 13 مدیر عامل عوض کرده است.

2-   تغییر و تحولات بیش از حد در کادر فنی: همانگونه که مدیران حاشیه امنیت ندارند مربیان تیمها نیز از این امنیت بی بهره اند. الکس فرگوسن که بیش از 40 جام در مدت زمان 25 سال حضورش در باشگاه منچستر بدست آورد سه سال ابتدای فعالیتش هیچ موفقیتی کسب نکرده بود. اما با اعتمادی که به وی شد پر افتخارترین مربی دنیا لقب گرفت. اکنون این را مقایسه کنید با وضعیت مربیان باشگاههای داخلی. مضرات بیشمار نبود این حاشیه امنیت شغلی سالهاست که گریبان فوتبال ایران را گرفته است.

3-   تغییر و تحولات بیش از حد در بازیکنان: متاسفانه اکثر قراردادهای بازیکنان یکساله بسته می شود و پس از پایان فصل همه به دنبال تغییر باشگاه برای دریافت پول بیشتر هستند. اگر ثبات در سطح بازیکنان وجود داشته باشد و بازیکنان چند فصل کنار یکدیگر بازی کنند درک بهتری از یکدیگر داشته و در نتیجه این امر باعث افزایش کیفیت بازیها خواهد شد. از طرفی برای حضور در برخی تیمهای بزرگ و به اصطلاح جا افتادن در این تیمها (مانند آبی و قرمز پایتخت) به بیش از یک فصل حضور نیاز است. واضح است که تا بازیکن با جو حاکم در این تیمها و مسایل مربوط به سکوها آشنا شود زمان زیادی نیاز است.

4-   بی تعصبی بازیکنان: توجه بیش از حد بازیکنان به انعقاد قراردادهای بزرگ و تغییر و تحولات بیش از حد در بین بازیکنان باعث کم رنگ شدن تعصب در بین آنان شده و در نتیجه بازیکنان از آخرین حد تلاش خود برای پیروزی تیم خود استفاده نمی نمایند. به یاد داشته باشیم اسطوره های وفا و غیرت، به دلیل داشتن محبوبیت، نقش بسزایی در افزایش میزان تماشگران داشته و دارند.

5-   نتیجه گرایی: از آنجا که مربیان حاشیه امنیتی احساس نمی کنند اولویت اول آنان کسب نتیجه خواهد بود که پیامد آن پیروزیهای با حداقل اختلاف می باشد. اکثر بازیها پس از به ثمر رسیدن یک گل ( به خصوص که این گل را تیم میزبان به ثمر برساند) به شدت از نظر کیفیتی افت می کند و تمام بازیکنان و کادر فنی در اندیشه حفظ آن یک گل بوده و نیم نگاهی هم چشم به ضد حملات دارند که این خود باعث کاهش کیفیت می گردد. از طرفی تیمهای میهمان هم از همان بدو ورود به زمین در اندیشه کسب حداقل امتیاز و نباختن هستند که نتیجه این عوامل کاهش کیفیت بازیهاست.

6-   از بین رفتن زمینهای خاکی: اگر از بازیکنان سرشناس حال حاضر فوتبال کشور پرسیده شود فوتبال را از کجا آغاز کرده اید اکثر قریب به اتفاق آنان زمینهای خاکی و بازیهای گل کوچک درکوچه و بازار را سرآغاز فوتبال خود معرفی می کنند. تا همین اواخر دهه هفتاد کوچه ای نبود که عصر هنگام چند کودک با یک توپ پلاستیکی مشغول فوتبال باشند. همان بازیها منشا بسیار بزرگی برای پرورش بازیکنان مستعد بود ولی اکنون ...

7-   افت تیم های سرشناس: تیمهای بزرگ پایتخت که تا همین چند سال پیش هر بازی خود را در حضور بیش از 50 هزار تماشاگر برگزار می کردند مدتهاست به دلایل مختلف افت کرده اند. تا همین چند سال پیش این تیمها از همان ابتدای فصل تا انتها، مدعی اصلی قهرمانی بوده و سایر تیمها برای کسب مقام سوم می جنگیدند. در 12 سال اخیر استقلال فقط سه بار و پرسپولیس فقط دو بار قهرمان لیگ برتر شده اند. همین امر باعث فوتبال زدگی 50 میلیون هوادار این تیمها شده است.

8-   نگاه سرمربی تیم ملی به لیگ: وقتی سرمربی تیم ملی (آقای کیروش) هیچ علاقه ای به دیدن بازیها ندارد؛ وقتی ایشان ده دقیقه پس از آغاز بازی تازه وارد استادیوم شده و 15 دقیقه مانده به پایان بازی استادیوم را ترک می کند؛ وقتی ایشان در همان دقایقی که در استادیوم هست چرت می زند؛ وقتی ایشان با وجود این همه بازیکن مستعد در ایان به دنبال بازیکنان دو رگه در لیگهای درجه سه و چهار اروپایی می گردد و در یک کلام وقتی لیگ ایران در اندیشه ایشان هیچ جایگاهی ندارد دیگر انگیزه ای برای بازیکنان برای دعوت به تیم ملی باقی نمی ماند. در ضمن همین دیدگاه به سایر مردم جامعه نیز القا می گردد که دیدن بازیهای ایران ارزشی ندارد.

9-   بازیهای کم گل: تماشاگر به این انگیزه به استادیوم می رود که یک بازی زیبا و پرگل همراه با پیروزی تیم محبوب خود ببیند ولی وقتی به هزاران دلیل اکثر بازی ها با حداقل گل به پایان می رسد یا صفر صفر مساوی می شود؛ و وقتی به همان هزاران دلیل در اکثر بازی ها موقعیت گل چندانی به وجود نمی آید تماشاگر هم از بازیهای لیگ استقبال نمی کند.

10-             فقدان ستاره ها: ستاره ها همیشه نقش بسزایی در افزایش کیفیت بازیها داشته اند. بسیاری از تماشگران فقط به عشق ستاره های محبوب خود وارد استادیوم ها می شدند. نمونه بارز این امر علی پروین در سالهای نه چندان دور و فرهاد مجیدی در همین سنوات گذشته بود. اکنون فوتبال ایران فاقد ستاره هاست که این خود دلایل بسیار زیادی دارد. امید است با ملاحظه ویژه کارشناسان و مربیان، دوباره فوتبال ایران شاهد ستاره باشد.

11-           عدم دعوت برخی شایسته ها به تیم ملی: گاهی بازیکنان بسیار موثر در تیم های باشگاهی به دلایلی مانند بی توجهی سرمربیان تیم ملی، یا وجود باندهای نامحسوس در روند ترکیب تیم ملی، از افتخار دعوت به تیم ملی محروم می مانند و در نتیجه انگیزه خود را از دست داده و افت می کنند. در همین حال حاضر بسیاری از بازیکنان هرچقدر هم خوب خود را نشان دهند باز هم جایی در ترکیب تیم ملی نخواهند داشت چرا که سرمربی محترم تیم ملی، تحت هر شرایطی بازیکنان شاغل در لیگهای اروپایی را ترجیح می دهد. (هر چقدر هم بد بازی کنند باز هم درترکیب ثابت تیم ملی قرار دارند) از طرفی دیگر با وجود اینکه برخی بازیکنان شاغل در لیگ کشور مدتها مصدوم بودند بلافاصله پس از رفع مصدومیت به تیم ملی دعوت می شدند (مانند محمد غلامی) و یا برخی از بازیکنان با اینکه در تیم باشگاهی خود چندان در ترکیب اصلی قرار نمی گرفتند باز هم به تیم ملی دعوت می شدند (مانند مرتضی خانزاده در پرسپولیس) ولی بسیاری از بازیکنان شایسته دعوت نمی شدند. در دوره های گذشته هم همین امر باعث افت بازیکنان خوب لیگ می شد. مثلا در زمان مربیگری قلعه نویی در تیم ملی افرادی فقط به برخی دلایل غیر فوتبالی فیکس بودند. و یا در زمان مربیگری علی دایی، تحت هر شرایطی شش یا هفت بازیکن از تیم سایپا به تیم ملی دعوت می شدند در حالی که ...

12-           لجبازی برخی مربیان با اسطوره های وفا و غیرت: در مورد مثالهای زیر خودتان قضاوت کنید: برخورد علی دایی و علی کریمی و رفتن این بازیکن از پرسپولیس. کنار گذاشتن مهدی کیانی توسط امیر قلعه نویی از ترکیب تراکتور (که باعث شد تماشاگران تراکتور از استادیوم ها قهر کنند و دیگر هیچگاه با همان شور و حرارت قبل به تماشای بازیهای تراکتور نروند). کنار گذاشتن فرهاد مجیدی توسط امیر قلعه نویی از ترکیب استقلال در حالی که یک استادیوم فرهاد را صدا می زدند.

ب) دلایل اقتصادی:

13-           پول پرستی بازیکنان: زمانی علی دایی نیم ساعت زودتر از سایر بازیکنان سر تمرین حاضر می شد و در این نیم ساعت فقط به دروازه خالی شوت می کرد. و نیم ساعت پس از تمرین، به طور اختصاصی به تمرین ضربات سر می پرداخت. برای همین او همیشه چهار چوب شناس و سرزن خوبی بود. ولی بازیکنان حال حاضر را ببینید؛ یک ربع دیرتر به تمرین می رسند ده دقیقه زودتر تمرین را رها می کنند و تمام فکر و ذکرشان افزایش دستمزدهای خود و بستن قرار دادهای سنگین تر است. همین اواسط لیگ دوازدهم و پیش از مربیگری گل محمدی، زمانی که شایعه شد لوکا بوناچیچ سرمربی پرسپولیس شود برخی از بازیکنان عنوان نمودند ایشان شخصیتی است که به نظم و دیسیپلین بسیار تاکید دارد و بسیار سخت گیر است و ما با او کار نمی کنیم. یاد علی دایی و علی دایی ها بخیر

14-           مدیر برنامه ها: مدیران برنامه ها اکنون یکی از معضلات فوتبال ایران شده اند. آنها برای کسب درآمد بیشتر اقدام به معرفی بازیکنان بی کیفیت به لیگهای کشور می نمایند. در حالی که بسیاری از شایسته ها به دلیل نداشتن تمکن مالی تا آخر، در همان محلات می مانند. در لیگ برتر نیز، از دلایل اصلی نقل و انتقال بیش از حد بازیکنان همین مدیر برنامه ها هستند. می توان گفت آنها نقش مهمی در عدم ثبات تیمها و همچنین بی تعصبی بازیکنان دارند.

15-           گرانی بلیط: یکی از دلایل مهم کاهش میزان تماشاگران در فصل جاری، افزایش قیمت بلیط هاست. توضیح اینکه اکثر تماشاگران از قشر جوان و نوجوان جامعه بوده که این افزایش قیمت آن هم به این میزان برای آنان توجیه پذیر نیست. از طرفی نوجوانان کشور ما با همان پول بلیط، می توانند تفریحات ناسالم ارزان اما پرجاذبه را محک بزنند و به همین سادگی یک تفریح ناسالم را جایگزین تفریح سالمی چون تماشای یک مسابقه نمایند.

16-           کیفیت پایین استادیوم ها: استادیومهای موجود در کشور، به دلیل مشکلات اقتصادی تمامی تیم ها و همچنین ادارات ورزش و جوانان، از کیفیت مطلوبی برخوردار نیستند. چمنهای بسیار بدی که اکثرا هم در فصل زمستان کیفیت اندک خود را هم از دست می دهند؛ نبود امکانات رفاهی مناسب در استادیوم ها؛ عدم امکان سیاست گذاری باشگاه ها در جذاب تر نمودن فضای استادیوم ها به علت اینکه صاحبان استادیومها ادارات ورزش و جوانان هستند و ... همه و همه ریشه اقتصادی دارد که گریبان کل ورزش کشور را گرفته است.

17-           پشت خط ماندن شایسته ها: یکی از معظلاتی که فوتبال کشور را آزار می دهد مشکلات اقتصادی خانواده هاست. واقعیت این است که هنوز هم زمینهای خاکی در محلات و روستاها یکی از بهترین مکان های تولید و پرورش بازیکن است. و اکثرا کودکانی در این مکانها فوتبال بازی می کنند که از خانواده های کم درآمد جامعه هستند. واقعیت تلخ این است که برای معرفی یک بازیکن به سطوح بالا باید پول خرج کرد (مثلا ثبت نام فرد در مدارس فوتبال بسیار معتبر- یا استفاده از دلالان برای تیم یابی) در نتیجه عملا بسیاری از بازیکنان سالهای سال در سطوح پایین به فوتبال ادامه می دهند در صورتی که از نظر فتی و تکنیکی حتی بسیار بهتر از بازیکنان لیگ برتری هستند.

18-           اعتصاب بازیکنان: دلیل دیگری که مطمئنا ضربه وحشتناکی به فوتبال کشور زد ( و خواهد زد ) اعتصاب بازیکنان پرسپولیس، قبل از دربی 77 به دلیل مشکلات مالی بود. بگذارید اینگونه به قضیه نگاه کنیم: تماشاگر شش ماه منتظر می ماند تا زمان دربی فرا برسد و این بازی را ببیند آنگاه شب قبل از بازی مشاهده می کند بازیکنان تیم محبوب خود با وقاحت تمام اعتصاب کرده اند و این دربی که شش ماه است آن تماشاگر منتظرش است برای این بازیکنان هیچ ارزشی ندارد در این صورت آن تماشاگر چه فکری درباره فوتبال می کند؟ اولین سخنی که می گوید این است: اشکهایش مال من است و کیفش را بقیه می کشند....

19-  تصویربرداری ضعیف: تصویر برداری بازی ها با کیفیت چندان مطلوبی انجام نمی گیرد. تعداد اندک دوربین ها و عدم آموزش صحیح برخی از تصوربردارن باعث می شود بسیاری از زیبایی های این ورزش کشور از چشم بیننده دور بماند. حتی در برخی موارد تصاویر آهسته هم درست در زمان در جریان بودن بازی پخش می شود که باعث می شود برخی از صحنه های حساس دیده نشود. گهگاه شاهد پخش تصاویر آهسته نامرتبط نیز هستیم. این دلایل همه و همه باعث می گردد جذابیت این رشته ورزشی کاهش یابد.

ج) مسائل فرهنگی

20-           بی اخلاقی: این موارد را مشاهده کنید: فحاشی برخی تماشاگرنماها، بی احترامی تماشاگران به تیم یا اعضاء کادر فنی یا بازیکنان حریف و گاهی بازیکنان خودی، فحاشی تماشاگران به داور، لطمه تماشاگران به استادیوم ها و اموال عمومی جامعه، درگیری تماشاگران با هم یا حتی نیروهای امنیتی مستقر در استادیوم، درگیری لفظی بازیکنان و اعضاء کادر فنی و مسئولین باشگاهها در رسانه ها با سایر افراد جامعه، درگیری بازیکنان با بازیکنان تیم رقیب در زمین خودی، جر و بحث با داور حتی بر سر مسایل جزئی مانند پرتاب یک اوت، ظاهر نامناسب برخی بازیکنان در زمین بازی یا بیرون از زمین بازی، موارد اخلاقی برخی بازیکنان منشوری، دروغ پردازی برخی افراد در رسانه های تصویری، نداشتن حرمت بزرگتر ها و دهها مورد دیگر. آیا اگر این مسایل از فوتبال حذف شوند زیباتر نخواهد بود؟

21-           افزایش توقع مردم: این روزها با پیشرفت های چشمگیری که در سطح رسانه های تصویری کشور صورت گرفته، این امکان برای مردم فراهم شده است که هر هفته چند مسابقه از سطح اول فوتبال جهان را تماشا کنند که این موضوع از یک طرف موجب دلزدگی اهالی فوتبال از این ورزش می شود به طوری که بسیاری از مردم دیگر حتی از دیدن بازی تیمهای بزرگی مانند میلان، اینتر، یوونتوس، دورتمند، آرسنال و ... هم لذت نمی برند و فقط خواستار تماشای بازی بارسا یا رئال هستند. از طرفی دیگر مردم آنقدر بازی بازیکنان و تیم های بزرگ را دیده اند که دیگر رغبتی به تماشای بازی تیم های داخلی نشان نمی دهند. واقعیت این است که نباید بازی تیمهای داخلی با تیم های بزرگ داخلی یکسان باشد چرا که هزینه یک بازیکن در تیمهای بزرگ خارجی معادل هزینه یک فصل بسیاری از تیمهای داخلی است. به هر افزایش توقع مردم هم تاثیر بسزایی در کاهش میزان تماشاگران دارد.

22-           تغییر سبک زندگی: با افزایش رفاه عمومی در جامعه و همچنین تغییر ارزشها روز به روز از تعداد تماشاگران کاسته می شود. مشاهده کنید برای تماشای یک مسابقه فوتبال چه سختی هایی را یک تماشاگر باید متحمل شود: دور بودن اکثر استادیوم ها از مرکز شهر و یا حتی از خود شهرها و در نتیجه سختی هایی که یک تماشاگر برای رسیدن به ورزشگاه متحمل می شود؛ سختی های مربوط به تهیه بلیط؛ گرفتن یک جای مناسب در استادیوم؛ سرما یا گرمای هوا؛ نبودن امکانات رفاهی مناسب در استادیوم ها مانند سرویسهای بهداشتی، نمازخانه، بوفه و ...؛ حتی نشستن به مدت حداقل 2 ساعت روی سکوها و یا صندلی های پلاستیکی سفت و دهها رنج دیگر که یک فرد برای تماشای یک مسابقه متحمل می شود. خوب گزینه دیگر این است: کنار تلوزیون، روی مبل های بسیار راحت لم داده و ضمن پذیرایی از خود فوتبال را در هوای نه گرم و نه سرد خانه تماشا کرد. با این رفاه طلبی که در جامعه رواج یافته اکثر مردم گزینه دوم را ترجیح می دهند.

23-            تفریحات جذاب دیگر: فوتبال رقبای بسیار سرسختی دارد. رقیبانی که هم ارزانتر هستند و هم پررنگ و لعاب تر. رقیبانی که بسیار راحت تر نسل جوان کشور را مجذوب خود می کنند. رقیبانی همچون ماهواره، اینترنت، بازیهای رایانه ای، حضور در مجامع اجتماعی مانند چایخانه ها و قلیان خانه ها، حتی پرسه زنی در خیابان ها و ... این موارد به راحتی نسل جوان و نوجوان کشور را تهدید می کند. امید است مسئولین با درایت خود و با فرهنگ سازی مناسب جوانان را از آسیب های این تفریحات آگاه سازند و زیرساختهای مناسب را برای افزایش جذابیت تفریحات سالمی مانند فوتبال تدارک بینند.

24-            تغییر ارزشها: متاسفانه با وجود حرف های زیادی که در باب فرهنگ و مسایل فرهنگی در چند سال اخیر شنیده شده است کار زیربنایی و تاثیرگذاری در این زمینه انجام نشده است. مادیگرایی به سرعت در میان آحاد جامعه فراگیر شده و مواردی مانند اخلاق، عبودیت و بندگی، صداقت و سادگی، صله رحم و خبرگیری از احوال آشنایان، دور هم نشینی های خانوادگی و ... زیر سایه این مادیگرایی رنگ می بازد. به طوریکه مادیگرایی تبدیل به فرهنگ قشر کثیری از جامعه شده است. برای کسانی که به دلیل مشغله های زیاد (برای کسب درآمد بیشتر) حتی فرصت ندارند هفته به هفته به والدین خود سر بزنند دیگر تماشای یک مسابقه فوتبال جایی ندارد.

25-            حاشیه های زشت فوتبال: با توجه به کثرت مطبوعات ، سایت ها و برنامه های ورزش صدا و سیما، کوچکترین حرکت غیر اخلاقی و یا زشت بازیکنان، کادر فنی، مدیران و مسئولین فوتبالی، تماشاگران و ... به سرعت بسیار بالایی در کل کشور منعکس می شود. در حقیقت متاسفانه اکثر قریب به اتفاق این رسانه ها، فقط به بزرگنمایی حاشیه های زشت فوتبال می پردازند و چندان به انعکاس نکات مثبت نمی پردازند. به همین دلیل خواسته یا ناخواسته رسانه ها در حال ضربه زدن به این رشته جذاب ورزش هستند.

26-   عملکرد بد اکثر گزارشگران: متاسفانه اکثر گزارشگران فوتبال درخلال گزارش خود، به تحقیر تیم های کشور پرداخته و بارها و بارها بازی تحت گزارش خود را با بازیهای بزرگ اروپایی مقایسه می کنند و به بیننده القا می نمایند که این فوتبال ارزش دیدن را ندارد. حتی گاهی موارد به تمسخر بازیکنان یک تیم می پردازند. جملاتی مانند " حتی نتونست این توپ رو هم کنترل کنه" ، " از پس یه استپ ساده هم برنیومد" ، " شوتش از ورزشگاه هم به بیرون رفت " ، "با این پول میلیاردی که گرفته نمیتونه دو تا پاس سالم بده" و دهها جمله تمسخر آمیز دیگر به جز تحقیر فوتبال داخلی چه نتیجه دیگری دارد؟ نویسنده معتقد است با عملکرد بسیار بد گزارشگران فوتبال، به نوعی دلخوشی مردم از آنها گرفته می شود.

27-   تشویق جهت دار لیدرها: متاسفانه با جو بسیار بدی که بر فوتبال کشور حاکم است بسیاری از بازیکنان و یا مربیان، با دادن مبالغ هنگفتی به لیدرها، به آنها خط می دهند. گاه شاهدیم بازیکنانی که اصلا خوب بازی نمی کنند تشویق می شوند. از این بدتر زمانی است که در خصوص برخی مربیان شعار داده می شود و عملا آن فضای آرامی که نیاز یک مربی برای پیاده سازی تفکرات است از او سلب می شود.

28-  تطمیع مربیان: برخی بازیکنان برای حضور در تیمها و یا حتی ترکیب اصلی تیم، به مربیان پول می دهند. این امر وقتی که به گوش شنونده می رسد ضربات جبران ناپذیری بر پیکره فوتبال می زند. حتی زمانی شایعه شده بود دو بازیکن، به سرمربی وقت تیم ملی پول می دادند تا در ترکیب قرار بگیرند. خود این شایعه هم حتی اگر صحت نداشته باشد محبوبیت فوتبال را به چالش می کشد.

29-  جو بد علیه فوتبال:با مدال آوریهایی که در صحنه های بین المللی در رشته های انفرادی به دست آمده است (به خصوص در المپیک یا بازیهای آسیایی) و با شکستهایی که در عرصه های بین المللی فوتبال کشور بدان دچار شده است رغبت عمومی به سمت ورزشهای انفرادی که بسیار کم هزینه تر هم هستند به شدت در حال افزایش است. که نتیجه آن فوتبال زدگی بسیاری از مردم کشور می باشد.

30-  برنامه نود: برنامه نود به عنوان محبوب ترین و پربیننده ترین برنامه تلوزیونی کشور، با وجود محاسن بسیار خود یکی از عوامل مهم تخریب این رشته ورزشی است. در این برنامه، چند ساعت بدیها و زشتیهای موجود در فوتبال کشور به تصویر کشیده می شود ولی محاسن و زیبایی های این فوتبال پخش نمی شود. و در انتهای این برنامه، تنها چیزی که در ذهن بیننده باقی می ماند فقط سیاهی این ورزش زیباست. حتی اگر یک بازیکن فوتبال هم به عنوان مهمان در این برنامه دعوت شود حتما فیلم یکی از نقاط سیاه فوتبال آن شخص، در حضور او به نمایش در می آید. این برنامه مملو از کشمکش، دعوا، اعتراض، بی حرمتی و هزاران مسئله از این دست است که ناخود آگاه چهره فوتبال کشور را تخریب کرده است.

31-  عدم حضور بانوان در ورزشگاهها: با جو بسیار بدی که بر سکوها حاکم است حضور بانوان در استادیوم ها غیر ممکن است و این مسئله باعث شده سکوها نیمی از ظرفیت خود را از دست بدهند. خیلی از آقایان هم ترجیح می دهند در کنار خانواده و پای میز تلوزیون فوتبال را ببینند در حالی که اگر حضور خانمها در روی سکوها میسر بود آنها بجای تماشا از تلوزیون، به اتفاق خانواده به ورزشگاهها می آمدند. درصد بسیار بالایی از تماشاگران بازیهای اروپایی را خانمها تشکیل می دهند.

32-  کشمکش بین مدیران، مربیان و ستاره ها: بارها و بارها کشمکش بین مدیران و مربیان تیم ها (که اکثرا از طریق مطبوعات و رسانه ها بسط می یابد) ذهن تماشاگران را خدشه ار می کند. بسیاری از بازیکنان هم وقتی اسم و رسمی برای خود دست و پا می کنند خود را محق دخالت در امور باشگاه، مربیان و مدیران باشگاه می بینند که این مورد، بر زشتیهای فوتبال می افزاید. کاش با فرهنگ سازی مناسب، هر کس به جایگاه خود پی ببرد.

33-   دروغ پردازی در مصاحبه ها: دروغ پردازیهایی که در رسانه ها توسط برخی عناصر فوتبالی صورت می گیرد اذهان جامعه را خدشه دار کرده است. بارها و بارها مشاهده کرده ایم بازیکنی قسم می خورد که خطا نکرده است و حتی ادعا می کند در صورت عدم صحت گفته هایش فوتبال را کنار خواهد گذاشت و داور اشتباه کرده است ولی بازنگری تصاویر دال بر عدم صحت گفته های فرد است.

34-   نرفتن پیشکسوتان به استادیوم ها: بسیاری از پیشکسوتان نه تنها به استادیوم ها نمی روند بلکه از این هم بالاتر، عنوان می کنند که حتی بازی تیم محبوب خود را از تلوزیون هم نگاه نمی کنند. حتی برخی از بازیکنان که به هر دلیلی به تیم ملی دعوت نشده اند از تماشای بازیهای تیم ملی امتناع می ورزند. این بی توجهی از سوی افرادی که سالها خون دل فوتبال را خورده اند و بسیاری از آنها سفره ای هم در کنار این ورزش برای خود باز کرده اند مطمئنا هواداران را دلسرد می کند.

35-   عدم وجود همدلی: در برخی موارد مشاهده می کنیم آن همدلی که باید در یک تیم وجود داشته باشد رنگ می بازد و بازیکنان به صورت جزیره ای رفتار می کنند. (با تشکیل باند) نبود همدلی باعث خود رایی و بی تعصبی می گردد و نتیجه آن کاهش جذابیت بازیهاست. تمام بازیکنان، مربیان، مدیران و حتی تماشاگران باید با زیر پا نهادن انگیزه های شخصی، تمام هم و غم خود را موفقیت تیم قرار دهند.

36-   محسن قهرمانی: در لیگ سیزدهم با اتفاقاتی که در بازی پرسپولیس و سپاهان روی داد و داور مسابقه با تیغ تیز انتقادات و یک سری تهمتها از سوی علی دایی قرار گرفت سلامت برگزاری مسابقات لیگ به شدت زیر سوال رفت. درست است که در مورد ادعای مسئولین پرسپولیس در مورد داور مسابقه هنوز چیزی اثبات نشده است ولی واقعیت این است که این شبهه در ذهن بسیاری از مردم جامعه به وجود آمده که نتیجه مسابقات خارج از زمین مسابقه رقم می خورد!

37-  کم تحملی تماشاگران: گاهی مشاهده می شود هنوز به دقیقه 60 نرسیده تماشاگران از این که تیم محبوب آنها به گل نرسیده (و یا احیانا عقب است) لب به اعتراض گشوده و با شعار به انتقاد می پردازند که موجب کاهش انگیزه و افزایش استرس بازیکنان می گردد.

د) سایر دلایل:

38-           سرمای هوای زمستان: معمولا مسابقات فوتبال در کشور ما از اوایل شهریور شروع می شود و تا اوایل خرداد ادامه می یابد. با آغاز فصل پاییز، نیمه شمالی کشور و حتی قسمتهایی از جنوب غرب و مرکز ایران به سردی می گراید و تا آخر فروردین این سرما ادامه دارد. این در حالی است که اکثر تیمهای حاضر در لیگ از همین مناطق بوده و در تمام ماههای سرد سال باید به انجام مسابقات بپردازند در حالی که تقریبا نیمی از شش ماهه اول سال (که هوا برای برگزاری مسابقه عالی است) از لیگ خبری نیست. کاش مسئولین تدبیری اتخاذ نمایند تا مسابقات بیشتر در فصول بهار و تابستان انجام گیرد تا رغبت عمومی برای حضور در ورزشگاهها افزایش یابد.

39-           ساعات و یا روزهای بد برگزاری بازیها: به این موارد توجه کنید: - در بسیاری از مواقع مسابقات در روزهای غیر تعطیل برگزار می شود. (البته در لیگ سیزدهم به این مورد توجه ویژه ای شده و اکثر بازیها در روزهای تعطیل برگزار شده است)-  مسابقات اگر هم در روزهای غیر تعطیل برگزار می شود در بعد از ظهر انجام می شود که هنوز شاغلین در محل کار خود حضور دارند و محصلین در مدرسه (بهتر است شب برگزار نمایند) – برگزاری مسابقات سایر تیم ها همزمان با بازی استقلال و پرسپولیس (حتی گهگاه همزمان با دربی)- گاهی اوقات در دی و بهمن که اوج سرمای هواست بازی در ساعات پایانی شب برگزار می گردد... چه خوب اگر برنامه ریزان مسابقات به این موارد ریز اما مهم نیز توجه نمایند.

40-  بلیط الکترونیک: یکی از دلایل عدم استقبال تماشاگران از بازیها (به خصوص در پایتخت) پافشاری مسئولین به استفاده از بلیط الکترونیک است. بهترین سکوهای استادیوم آزادی به بلیط الکترونیک اختصاص داده شده و این در حالی است که افکار عمومی رغبتی به آن نشان نمی دهند. حتی بارها و بارها شعار " بلیط الکترونیک نمیخواهیم" توسط تماشاگران سر داده شده است. بهتر است مسئولین با فرهنگ سازی مناسب مردم را از مزایای این روش تهیه بلیط آگاه سازند و یا در تصمیم خود تجدید نظر نمایند.

41-  بازیکنان غیر بومی: یکی از دلایل حضور تماشاگران در استادیوم ها (به خصوص در شهرستانها) استفاده از بازیکنان بومی همان شهر و منطقه است. به هر حال بازیکنان بومی در شهر خود دارای هوادار خاص خود هستند که با عضویت در باشگاه شهر خود، موجب هدایت آن طرفداران به استادیوم ها می گردند ضمن اینکه تجربه نشان داده اکثر بازیکنان در شهر خود انگیزه بیشتری برای بازی بهتر دارند. بنابراین با افزایش بازیکنان بومی می توان بر شمار تماشاگران افزود.

42-  بازیکنان دورگه: ورود بسیار بی دردسر و آرام بازیکنان دو رگه که برخی از آنها در تیمهای درجه سه اروپایی بازی می کنند و توجه ویژه کیروش به آنها موجب دلسردی و کاهش انگیزه بسیاری از بازیکنان داخلی شده است. مردم نیز (از آنجا که همیشه مرغ همسایه را غاز می دانند) به تعریف و تمجید این بازیکنان پرداخته و به چشم حقارت به بازیکنان داخلی می نگرند. فراموش نکنیم دلیل اصلی خداحافظی رحمتی از تیم ملی همین بود.

43-  دعوت زود هنگام برخی ها به تیم ملی: برخی بازیکنان در ادوار گذشته با انجام چند بازی خوب (یا در برخی موارد بنا به نظر سرمربی تیم ملی) به سادگی به تیم ملی دعوت می شدند. این امر باعث شده است که در بسیاری موارد آن بازیکن دچار غرور کاذب شده و در نتیجه به سرعت افول نماید. در مورد تیمهای بزرگ پایتخت نیز همین گونه است. اگر مربیان تیم ملی و مسئولین باشگاههای بزرگ در نظر داشته باشند هر بازیکن یک پروسه زمانی مشخص را بگذراند بعد به این تیمها دعوت شود به این سادگی سرمایه های کشور از دست نخواهند رفت.

44-  جام حذفی: برگزاری بسیار ساده و سریع مسابقات جام حذفی ( به صورت تک بازی که میزبان هم با قرعه مشخص می شود) باعث کاهش اهمیت این بازیها شده است. در حالیکه می توان با برگزاری این بازیها به صورت رفت و برگشت، بر حساسیت و اهمیت این بازیها افزود که نتیجه آن افزایش میزان تماشاگران است.

45-  عدم تبلیغات: تا کنون ندیده ایم باشگاههای ایران برای جذب تماشاگر از تبلیغات استفاده نمایند. در بسیاری مواقع طرفداران تیم ها حتی از زمان برگزاری مسابقه تیم محبوب خود مطلع نیستند. با انجام تبلیغات مناسب در تلوزیون می توان رغبت عمومی برای تماشای مسابقات را به شدت افزایش داد. در ضمن گهگاه حتی در خبرهای ورزشی هم، برنامه بازی های لیگ با سردی بیان می شود در حالیکه گوینده در مورد بازیهای اروپایی چنان با آب و تاب (همراه با پخش یک موزیک مخصوص) خبر را بیان می کند که استقبال از  بازیهای اروپایی در مردم افزایش می یابد.

46-  تیم های تهرانی: سالهاست تهران در لیگ پنج و یا حتی گاهی شش نماینده دارد در حالیکه بجز استقلال و پرسپولیس سایر تیمها همواره در استادیومهای خالی از تماشاگر به بازی می پردازند. متاسفانه سایر تیم های تهرانی هیچ هواداری ندارند و همین باعث کاهش میانگین تماشاگران بازیهای لیگ می شود. بهتر است شرکت ها و کارخانجات بزرگ پایتخت از تیم های سرشناس شهرستانی مانند نساجی مازندران، فولاد یزد، ابومسلم مشهد، استقلال اهواز، آلومنیوم هرمزگان و سایر تیم های پرطرفدار شهرستانی حمایت کنند. در ضمن گاهی شاهد دو نماینده از برخی شهرستانها در لیگ برتر هستیم. مانند تراکتور و گسترش فولاد یا فجر و برق شیراز. این در حالی است که آن شهرها به دلایل اقتصادی توانایی حمایت از یک تیم را هم ندارند. حضور دو تیم از یک شهر هم به نوعی باعث کاهش میانگین تماشاگران می گردد.

47-  بازوبند کاپیتانی: بارها از زبان تماشاگران شنیده ایم که عنوان می دارند به عشق فلان بازیکن به استادیوم آمده اند. اگر کاپیتان تیم، یک فرد شناخته شده، دارای مدیریت خوب و انسانی جذاب باشد نقش بسیار مهمی در هدایت تیم، زیباتر شدن بازی و افزایش تماشاگران دارد. خود کاپیتان هم می تواند در بین تماشاگران هوادار داشته باشد. متاسفانه به دلایل مختلف در بسیاری از تیم ها بازوبند کاپیتانی بی ارزش شده و مشاهده می شود در هر بازی کاپیتانهای مختلف انتخاب می شوند.

48-  امتحانات دانش آموزان و دانشجویان: دانش آموزان و دانشجویان سهم بسیار مهمی از میزان تماشاگران را تشکیل می دهند. به زمان امتحانات توجه کنید: دی و بهمن، اردیبهشت و خرداد، تیر ماه که زمان برگزاری کنکور است. واضح است در این زمانها استقبال از مسابقات کاهش می یابد.

49-  دربی های صفر صفر: در سالهای اخیر بسیاری از بازیهای سرخابی بدون گل به پایان می رسد. (گهکاه هم یک- یک) دلیل آن هم واضح است. بازیکنان و مربیان بجای تلاش برای پیروزی، به دنبال شکست نخوردن هستند. گلهایی هم که در این بازی به ثمر می رسد معمولا روی اتفاق است چرا که اولویت همه، گل زدن نیست بلاکه گل نخوردن است. تماشاگران مدتها منتظر می مانند تا یک دربی را تماشا کنند اما اکثرا پس از بازی ناامید و مایوس بر می گردند و این داستان سالهاست که تکرار می شود.

50-  داوریهای پرسوت: با جو بدی که بر فوتبال کشور حاکم است و هر بازیکنی پس از هر تصمیم داور (و یا کمک داور) اعتراض را حق خود می داند و مصاحبه های تندی که بر علیه این قشر محروم فوتبال انتشار می یابد گاهی داوران ترجیح می دهند بازی ها را با سوت های مکرر تحت کنترل داشته باشند و از کنار کوچکترین برخوردها نگذرند تا به اصطلاح بازی از دستشان در نرود. همین موضوع نیز باعث کاهش کیفیت بازی ها می گردد. امید است با فرهنگ سازی مناسب این جو بد بر علیه داوران از بین برود تا این عزیزان با احساس امنیت خاطر به انجام وظیفه بپردازند.

علی صیامیان گرجی

زمستان 1392